Science
De zes ontwerpen voor Science
Harry van Meurs
De centrale vraag bij het Science-project is: Wat maakt een mens een mens? Hierop moet het antwoord luiden: Kunst maakt een mens tot mens.
Kunst kan naar haar aard nooit wetenschappelijk zijn. Des te spannender is dan ook de ontmoeting tussen beide ‘disciplines’ in de zes delen van Science, een werk van componist Vincent Cox, naar een idee van wetenschapper Tim Leufkens, onder de artistieke leiding van Frank Marx.
Hier volgt een toelichting op de ontwerpen die ik voor Science maakte.
Kleurgebruik
De kleurenleer van Johann Wolfgang von Goethe heb ik als uitgangspunt genomen voor mijn kleurgebruik bij de ontwerpen voor Science. Hoewel het bij Goethe in feite gaat om een semi-wetenschappelijk werk, vond ik hierin toch de aansluiting die ik zocht bij het thema van dit project.
Het dichtst bij het licht ontstaat er voor ons een kleur die we geel noemen, het dichtst bij de duisternis een andere, die we met het woord blauw aanduiden. Als we ze in hun zuiverste toestand zodanig mengen dat ze elkaar volkomen in evenwicht houden, brengen deze twee een derde voort die we groen noemen. (Goethe: Zur Farbenlehre – 1810)
Deze kleurenleer wijkt sterk af van de visie van Sir Isaac Newton, zoals hij deze verwoordt in zijn Opticks or A Treatise of the Reflections, Refractions, Inflections & Colours of Light (1703). De kleur rood ontstaat voor Goethe pas uit een verdichting of het verdonkeren van blauw of geel. Hierom verschijnt het rood bij mij ook niet eerder dan in het laatste ontwerp, Falsifiability. Ik gebruik al wel de mengkleuren die met rood ontstaan: geel en rood maakt oranje, blauw en rood vormt paars. Verder is in vijf ontwerpen een kleur groen aanwezig, de mengkleur van geel en blauw.
Hypothesis
In dit deel presenteer ik de voor Goethe zo belangrijke kleuren geel en blauw en hun mengkleur groen. Ik heb aan het woord Natur uit de tekst een kosmische interpretatie gegeven. Een ronde vorm (een hemellichaam?) wordt omgeven (umgeben und umschlungen) door een cirkelende beweging (den Kreislauf ihres Tanzes) waaruit geen ontsnappen mogelijk is (unver-mögend aus ihr herauszutreten). Dat in Hypothesis een tekst van Goethe wordt gebruikt, was voor mij een verrassing.
Physics
De lijnen in dit ontwerp staan voor de twee muzikale ‘bewegingen’ in Physics (zie partituur vanaf maatcijfer 49: Theory – Relativity). De verdubbeling naar vier lijnen duidt de ontwikkeling aan die de twee muzikale gegevens in deze compositie doormaken. In de tekst van dit deel zegt de natuurkundige Nikola Tesla: I have been feeding pigeons, thousands of them for years. De ontstane v-vormen verbeelden vogels in hun vlucht.
Biology
Een reiziger moet een botanicus zijn. Dit schreef Charles Darwin toen hij zich op de Galapagos-eilanden bevond. En Darwin, waarvan teksten te horen zijn, was ook botanicus. Hij publiceerde over planten in vele artikelen en in zo’n acht boeken. Dit was voor mij de reden om bij Biology te kiezen voor groen, de kleur van vegetatie. Darwins evolutietheorie geldt eveneens voor de plantenwereld: nieuwe soorten planten kunnen uit oudere ontstaan.
Goethe schrijft: Groen houdt het midden tussen de warme en de koude kleuren. Het oog voelt zich niet zoals bij geel actief, en evenmin zoals bij blauw verlangend, maar het rust in volkomen bevrediging.
Mathematics
De muziek van Mathematics gaat uit van de wiskundige stelling van Pythagoras. Ik sluit hierbij aan met een compositie van rechthoekige driehoeken. Pythagoras was overigens een enthousiast bespeler van de lier en deed uitgebreid onderzoek naar het verband tussen muziek en wiskunde.
Psychology
In het ontwerp voor Psychology wilde ik veel ruimte laten voor de fantasie van de beschouwer. Om bij de ingetogen klankkleuren in dit deel een passende sfeer te creëren is de afbeelding monochroom uitgevoerd in de mengkleur van blauw en rood.
Falsifiability
In het afsluitende beeld van Science heb ik alle kleuren toegepast die voorkomen in de vijf andere delen. Nieuw is het binnendringende rood. Hiermee wordt de kleurenleer van Goethe op de proef gesteld (zie de tekst bij Kleurgebruik). De compositie is verwant aan het ontwerp voor Hypothesis.
Demenz
Uitleg van kunstenaar Harry van Meurs bij zijn 3 projecties/illustraties voor Demenz:
Eerste projectie/illustratie: Fruehes Stadium
Foto: Esther de Bruijn
Kleuren: cadmium oranje en emerald groen
Groen als verwijzing naar de weidende kudde in de tekst. Emerald groen is echter geen grasgroen, maar een felle, kunstmatige groenkleur. Oranje om enigszins de kleur van de hersenen te benaderen.
De vormgeving is die van desintegratie, verwarring en agitatie.
Tweede projectie/illustratie:
Foto: Esther de Bruijn
Hier maak ik gebruik van de drie best waarneembare kleuren bij dementie, permanent rood, napelsgeel donker en cadmium oranje.
De vormgeving is hier ook desintegratie maar in scherpere vormen dan in deel 1.
Derde projectie/illustratie: Spaetes Stadium
Foto: Esther de Bruijn
Kleuren: sevresblauw en napelsgeel donker
Dit is qua vormgeving passend bij het eindstadium, een soort van droombeeld: blauw voor de hemel, geel (Sonnenblick) voor een impressie van nevel, en de mengkleur groen.
L’Uomo
Uitleg van kunstenaar Harry van Meurs over de 4 schilderijen voor L’Uomo:
Veglia (Waak)
olieverf op doek, 100 x 120 cm
Wat is er waar te nemen in het donker?
Sonno (Slaap)
olieverf op doek, 100 x 120 cm
Een droombeeld.
Vista (Zicht)
olieverf op doek, 125 x 45 cm ingelijst
Voor dit werk nam ik de ronde vorm van pupil en iris als uitgangspunt.
Estroversione (Extravert)
olieverf op papier, 53 x 73 cm ingelijst
Een weergave van het innerlijk van een naar buiten gekeerd persoon.